De bombo legüero is een typisch creools Argentijns instrument, geïntroduceerd in de tijd van de Spaanse verovering. Het donkere geluid van de bombo draagt ver en hij werd gebruikt in het Andesgebergte om te waarschuwen als de vijand in aantocht was. De bombo zou ontstaan zijn in de provincie Santiago del Estero, waar nu nog de beste bombo’s worden gemaakt. Hij wordt in het hele land, en ook wel in andere Zuid-Amerikaanse landen, gebruikt.
De romp van de bombo wordt gemaakt van een uitgeholde boomstam, wat al aangeeft dat hij oorspronkelijk niet uit het hooggebergte komt, omdat daar immers geen bomen groeien. Eén of beide open zijden worden met een dierenvel bespannen. Voor deze membraan wordt meestal huid van een koe, geit, schaap of een guanaco (Andeskameel) gebruikt. Het membraan (parche) wordt op zijn plaats gehouden door dunne spanringen met daaromheen grotere afdekringen. Het wordt op spanning gebracht door leren riemen meer of minder naar elkaar toe te schuiven. Tegenwoordig wordt in plaats van leer vaak stevig touw gebruikt, dat minder kwetsbaar is.
De bombo wordt gewoonlijk bespeeld met twee stokken: één van alleen hout en één met een met leer beklede top. Hij geeft drie basiseffecten: Een slag in het midden van de membraan (donker geluid), meer aan de zijkant (lichter) en tegen de houten rand (scherp).
Bombo basistechniek en gebruik in Argentijnse folklore door Pablo Cruz (Spaans)
De in 2004 overleden Argentijnse bombospeler Domingo Cura (foto links met Ariel Ramírez) werd in Zuid-Amerika gezien als de ‘keizer van de bombo’. Hij bespeelde de bombo al bij de eerste opname van de Misa Criolla met Los Fronterizos en later op de cd’s met José Carreras en met Javier Rodríguez.
Ariel Ramírez gebruikt de bombo in bijna alle delen van de Misa Criolla , onder andere in het begin van het Kyrie als introductie voor de Andesritmes vidala en baguala. De bombo wordt bezongen in de Misa por la Paz y la Justicia.
El Nacimiento uit Navidad Nuestra van Ariel Ramírez, Leiden 2003, bombo en stem: Javier Rodríguez.
Kyrie van de CD Misa Criolla/algo+ bombo: Domingo Cura, huancara: Facundo Guevara, tenor: Javier Rodríguez. Na de tikkende slagen van de huancara klinkt de veel doffer klinkende bombo.
Añoranzas van Julio Argentino Jerez door Domingo Cura (bombo’s), Cacho Tirao (gitaar) en Leo Carabajal (siku en quena)
Bombo in Nederland
In Nederland zijn bombo’s moeilijk verkrijgbaar. In 2023 zagen we er één aangeboden bij het platform Etsy. Doe een google op ‘Argentijnse bombo legüero kopen’. Ook op Marktplaats zijn ze nauwelijks te vinden. Je moet dus geluk hebben of er één in Argentinië kopen. Als je er één hebt gevonden, pas op: de diepe klank gaat makkelijk verloren door ons vochtige klimaat, vooral als je hem niet veel gebruikt. Om hem te ‘reanimeren’ kun je hem in een flinke zomerzon zetten en als die er niet is een paar dagen met het vel dichtbij een warme radiator. En dagelijks trommelen dus.
Zoek je een ervaren bombospeler? Er wonen er een aantal in Nederland, zoals Orlando Miño (Ar), Enrique Firpi (Ur), Renato Freijgang (Chili) en Judien Luinenburg (Nl). De meesten zijn multi-instrumentalisten.