Chaya
De chaya wordt gespeeld in de provincie La Rioja en is onlosmakelijk verbonden met het chayafeest vanaf de derde zaterdag in februari.
Inmiddels is dit drie dagen durende oogstfeest vermengd met het Christelijke carnaval, maar ook in de precolombiaanse tijd werd het feest al gevierd. De feestgangers gooien naar elkaar met water, meel en basilicum. Fiesta de Chaya.
De diaguita-prins Pusllay wordt tijdens dit feest als pop rondgedragen, begeleid met gezang. Volgens de legende werd Pusllay verliefd op de wonderschone Chaya (Morgendauw), maar door tegenwerking van de stam en zijn eigen onvermogen was deze liefde gedoemd te mislukken. Chaya verdween in de bergen en veranderde in een wolk. Pusllay bedronk zich en verbrandde tenslotte in een feestvuur.
Als afsluiting van het Chayafeest wordt ieder jaar de pop van Pusslay verbrand.
Ritmisch is de chaya eigenlijk een levendige vidala, gespeeld in 6/8 maat. Het wordt meestal begeleid door een houten trom, de caja.
Ariel Ramírez gebruikt de chaya riojana in het herderslied van de kerstcantate Navidad Nuestra en situeert de uitgelaten kerstscène van de herders in het dorp Aimogasta in La Rioja.
Los Pastores uit Navidad Nuestra van Ariel Ramírez, gezongen door Javier Rodríguez en Coro Encanto, Rotterdam Wereldmuseum 2004
Chaya Riojana door El Chaqueño Palavecino
Terug naar alle ritmes van het Midden Westen